Rusya'nın hesabı doğalgaz

Trakya Üniversitesi (TÜ) Sağlık Kültür ve Spor Dairesi Başkalığı tarafından 'Doğu Akdeniz sorunu ve Türkiye' konulu söyleşi düzenlendi. Söyleşinin konuğu ise Ortadoğu Araştırmaları Merkezi Başkanı Prof. Dr. Ahmet Uysal oldu. Doğu Akdeniz'de yaşananları tarihsel süreç içinde değerlendiren Uysal, çarpıcı tespitlerde bulundu. Akdeniz'de bulunan gaz rezervlerinin birçok ülkeyi ilgilendirdiğini ifade eden Uysal, 'Akdeniz bayağı derin bir deniz, doğalgaz bulunuyor. Herkesi ilgilendiriyor. Mısır, Libya, Filistin, İsrail, Lübnan, Suriye ve tabi Türkiye. Uluslararası hukukta ana kara kıtaları belirleyici kabul ediliyor, yani karanın etrafındaki alanları münhasır ekonomik bölge olarak ve onun etinden, sütünden, suyundan faydalanması için ne varsa denizdeki kaynakları kullanma hakkı elde ediliyor ama Filistin'i işgal eden, Filistin'e hiçbir hak vermeyen İsrail, Kıbrıs'ta Türkleri görmek istemeyen Yunanistan ikisi de yani hem Rum kesimi hem de Yunanistan diyorlar ki; biz Türkiye'ye çok dar bir yer verelim, Kıbrıs'ın kuyruğuyla İskenderun, Hatay o köşeden bir yer verelim, gerisini biz paylaşalım istiyorlar. Mısır'da tabi zayıf olduğu için, ayakta durmak için Amerika'nın veya batı veya diğer süper güçlerin desteğine ihtiyacı oluyor. Makam için kendi çıkarlarını da feda ediyor, yani ne derlerse yapıyor. Darbeci bunu destekleyen dış güçlere hizmet ediyor, demokrasi de milletin çıkarlarını milletin önceliklerini sağlamak zorunda. Dağlar kadar fark var. Darbeci diktatör dışarıya hizmet ediyor, öteki halkına hizmet ediyor, bu yüzden demokrasi istenmiyor zaten. Şimdi böyle olunca Mısır'da peşlerine takıldı, hatta Libya'da peşlerine takılıp burada bir oldubitti yapmak istiyorlar. Türkiye'yi çağırmak bile istemiyorlar, Türkiye'nin dışında bir formül geliştirmek istiyorlar. Ne oldu Türkiye buna kızdı haklı olarak, Akdeniz'in kuzeyinde neredeyse Türkiye var bu sınırı ortadan çizelim dedi Türkiye mantıklı olarak, tabi uluslararası hukuk yine adalar neredeyse görünmez yada büyük adaysa biraz etrafında 3-5 kilometre bir mesafeyle etrafındakiler senin olsun diyorlar ama büyük deniz büyük ülkenin, büyük kıtanın hakkıdır deniliyor. Büyük kıtalar belli, karşıda Mısır var büyük ölçüde ama Mısır ötekilere uyduğu için çizgiyi ortadan çekmek yerine daha aşağıdan çekip Yunanlılara daha fazla taviz verdi, İsrail'e daha fazla taviz verdi. Mübarek zamanda İsrail doğalgaz bulmamıştı, Mısır İsrail'e doğalgaz satıyordu normal fiyatının 10/1 fiyatına satıyordu. Bugün İsrail gaz çıkarmaya başladı ve Mısır'da nüfus ve ihtiyaç arttığı için İsrail Mısır'a satmaya başladı. İsrail Mısır'a aynı iyiliği yaptı mı? Hayır, piyasa fiyatından belki daha fazla fiyatla veya aynı fiyatla Mısır'a gaz satıyor. Ben Mısır'da yaşadım, Mısır'ın İsrail'e gaz sattığı zamanlarda 40 kiloluk tüplerle apartmanlara gaz taşımaya çalışıyorlardı. Demokrasi olmadığı için niye bana doğalgaz getirmiyorsun, bu gazı niye daha ucuza satıyorsun, bizim ihtiyacımız var satmazsan olmaz mı diye itiraz edemiyordu kimse. Şimdi bunun bir ayağı İsrail, Filistinlilerin haklarını da görmezden geliyor İsrail, Türkiye'nin hakkını görmezden geliyor. İsrail şimdi normal sınırlarından çıksan belirli bir paralel açıyla çıkman lazım deniz hattının ama iki tarafa da yayılıyor böyle Mısır'a doğru bir taraf Lübnan'a doğru Lübnan buna itiraz ediyor ama gücü yok maalesef zayıf ve küçük bir ülke olduğu için sesini duyuramıyor' ifadeleriyle bölgedeki sorunlara ışık tuttu.

'Türkiye'yi dışlamak istiyorlar'

Suriye'nin bu süreçte kritik ülke konumunda olduğunu vurgulayan Uysal, 'Suriye kendi iç savaşı ile meşgul ama Suriye'nin patronu biraz İranlılar ama esas olarak Ruslar. Rusya'nın ne hesabı var doğu Akdeniz'de, Rusya kuzeyden Avrupa'ya gaz tedarik eden ana tedarikçi. Rusya komünizm döneminden beri ekonomisini düzeltemedi, üretime geçmedi. Yaptığı bir iş var, petrol satmak gaz satmak Çeçenistan'dan ve Müslümanların yaşadığı bölgelerden çıkartılıyor ve haklarının birazını verse bile çoğunu vermiyor, kendine kullanıyor. Yani bir enerji geliri var ve Rusya'nın bir de silah geliri var. Eski zamandan kalma silah teknolojisini geliştirdi, bunları satarak ayakta kalmaya çalışıyor. Ama ciddi bir nüfusu var, ciddi bir ekonomik sıkıntıdalar. Buradan alternatif ister İsrail gazı olsun ister Katar gazı olsun bunları Avrupa'ya ulaştırmak istiyor. Rusya neden Suriye'ye bu kadar önem veriyor, çünkü alternatif bir hat oluşmasın diye. Bir bakın körfez üzerinden Suriye, Türkiye, Avrupa'ya gidebilir bir hat, buna engel oluyor. İkinci bir hat Mısır gazı, İsrail gazı yine en kolay hat Suriye ve Türkiye üzerinden gidecek doğalgaz hattıdır. Türkiye'de zaten hat var, hatta bağladığın an devre tamamlanmış oluyor. Türkiye'yi dışlayarak aslında kendilerini de zora sokuyorlar, denizin altından kilometrelerce bir hat toplayıp önce Yunan adaları oradan İtalya'ya ulaştırmayı düşünüyorlar, bu da oldukça maliyetli bir durum. Türkiye buna itiraz ediyor, benim hesabıma benim aleyhime böyle bir şey yapamazsınız bölge hakkı olanlarında bunda sözü olmalı. 100 yıl önce yaptığınız gibi. Bölge hakkı olanlarında haklarını yediler tabi, ama biz bunu yedirmeyiz' diye konuştu.