Tarihin rengi, çiftçinin geliri oldu
Osmanlı döneminin efsanevi rengi olarak bilinen Edirne kırmızısı (Rouge d'Adrinople), yürütülen kapsamlı çalışmalarla yeniden kentin kültürel ve ekonomik değerleri arasına girdi. Bir dönem Fransa'ya kadar uzanan sanayi casusluğu hikayesiyle tarihe geçen bu özel ton, artık yeniden Edirne topraklarında üretiliyor.
15’nci yüzyılda Edirneli ustalar tarafından geliştirilen ve 1740’lı yıllarda Avrupa’da da üretilmeye başlanan Edirne kırmızısı, uzun yıllar boyunca unutulmaya yüz tutmuştu. Ancak Edirne Valiliği, Edirne Belediyesi ve Trakya Üniversitesi öncülüğünde sekiz yıl önce başlatılan proje sayesinde bu tarihi renk yeniden hayat buldu.
Proje kapsamında düzenlenen sempozyumlar, tanıtım etkinlikleri ve bilimsel araştırmalarla, rengin elde edildiği Rubia tinctorum (kök boya) bitkisinin deneme ekimleri gerçekleştirildi. Tarım ve Orman Bakanlığı’na bağlı Trakya Tarımsal Araştırma Enstitüsü’nün Tıbbi, Aromatik ve Boya Bitkileri Bahçesi’nde yapılan ekimlerde olumlu sonuçlar alındı.
Kök boya üretiminin yaygınlaştırılması amacıyla Uzunköprü ilçesinde üretici Şenol Ataç tarafından 10 dekarlık alanda yapılan ekimlerin ilk hasadı traktörlerle gerçekleştirildi. Bitkiden elde edilen doğal boya, bir tekstil firması tarafından işlenerek kravat, fular, kıyafet ve hediyelik eşyaların üretiminde kullanıldı. Böylece Edirne kırmızısı hem kültürel miras hem de yeni bir ekonomik fırsat haline geldi.
Trakya Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müdürü Doç. Dr. Adnan Tülek, Edirne kırmızısının kentin simgesel bir değeri olduğunu belirtti.
Tülek, “Günümüzde organik ve doğal boyacılığa ilgi hızla artıyor. Edirne kırmızısı da bu yönüyle yeniden önem kazandı. Bu tarihi değeri yaşatmak için uzun soluklu çalışmalar yürütüyoruz,” dedi.
Yapılan deneme ekimlerinde başarılı sonuçlar elde ettiklerini aktaran Tülek, “Rubia bitkisi iki ila üç yıl içinde kök verimini tamamlıyor. Kurutulan ve öğütülen kökler, tekstil sektörüne doğal boya hammaddesi olarak gönderiliyor. Üreticilerimize örnek teşvikler sunarak bu üretimi yaygınlaştırmayı hedefliyoruz,” ifadelerini kullandı.
Kök boya üreticisi Şenol Ataç ise tekstil sektörünün doğal boyalara yöneldiğini belirterek, “Yaptığımız deneme üretimleri beklediğimizin üzerinde verim sağladı. Boya kalitesi çok yüksek, laboratuvar sonuçları da başarılı. Doğal ürünlere talep arttığı için pazar sorunu yaşamayacağız,” dedi.
Ataç, önümüzdeki dönemde ekim alanlarını genişleteceklerini belirterek, “Dekar başına yaklaşık 350 kilogram kök boya elde ettik. Bu miktar yıllar geçtikçe artıyor. Edirne kırmızısı yeniden dünya sahnesinde yerini alacak,” diye konuştu.
Yürütülen çalışmalar sayesinde Edirne kırmızısı, bir yandan kentin tarihî mirasını yaşatırken diğer yandan çiftçilere alternatif gelir kaynağı sağlayarak bölge ekonomisine katkı sunmaya devam ediyor.
