Sinan'ın izini IŞİD silmiş

Trakya Üniversitesi Mimarlık Fakültesi, Mimar Sinan'ın ölümünün 431'inci yılı etkinlikleri kapsamında Uluslararası Sinan Sempozyumu'nun 11'incisini gerçekleştirdi. Makedonya Yerleşkesinde '˜Mimarlık ve Ekonomi' başlığında düzenlenen sempozyuma Cumhuriyet Başsavcısı Fatih Karabacak, Trakya Üniversitesi Rektörü Prof. Dr. Erhan Tabakoğlu, Mimarlık Fakültesi Dekanı Prof. Dr. Burcu Özgüven, dekan yardımcıları, akademisyenler ve öğrenciler katıldılar.

Türkiye Cumhuriyeti'nin kurucusu Mustafa Kemal Atatürk, silah arkadaşları ve tüm şehitler anısına bir dakikalık saygı duruşu ve İstiklal Marşı'nın okunması ile başlayan sempozyumda, Trakya Üniversitesi Devlet Konservatuarı öğretim üyeleri yaylı çalgılar kuarteti de mini bir konser verdi. Trakya Üniversitesi tanıtım filminin de gösterildiği açılış töreninin açılış konuşmasını Mimarlık Fakültesi Dekanı Prof. Dr. Burcu Özgüven yaptı.

Özgüven, konuşmasında Uluslararası Sinan Sempozyumu'nun 2005 yılından itibaren düzenlenmeye başlandığını belirterek; '2019'daki da 11'incisi oldu. Farklı konuları inceliyoruz. Fakültemizin ve üniversitemizin bir markası haline dönüştü. Çevre, tarih, komşuluk, sınırlar, kıyılar konularında düzenledik. Edirne'mizin ve bölgemizin farklı konularını ele alıyoruz. Bu yıl ilk defa ekonomi üzerinden bakmaya çalıştık. Bunun bir nedeni de mimarların, ekonomi ile olan ilişkileridir. Mimarlık, ekonominin bir parçasıdır. Öğrencilik yıllarımızda ekonomi, zorunlu bir dersti. Artık zorunlu dersleri eskisi kadar okutamıyoruz. O yüzden de mimarlığın ekonomi ile ilgili olan ilişkileri de giderek zayıflamaya başladı. Bu ilişkiyi, mümkün olduğu kadar yeniden tesis etmeliyiz' ifadelerine yer verdi.

'Makedonya'dan Trablus ve Şam'a ortaklık'

Ekonominin üretim ve bölüşüm biçimi olduğunu söyleyen Özgüven; 'Mimarlık da bir üretim biçimidir. Hem tasarım, hem uygulama, hem de kullanıcı açısından bir bölüşüm biçimidir. Bu nedenle de ekonomi ve mimarlık arasında kuvvetli ilişkiler olduğunu düşünüyoruz. Ayrıca bu sene farklı bakış açıları da getirmeye çalıştık. Özellikle içinde bulunduğumuz Balkanlar coğrafyası ile Doğa Akdeniz coğrafyasını buluşturmaya çalıştık. Doğu Akdeniz'in farklı ülkelerinden ve Doğu Akdeniz'e kıyısı olan farklı şehirlerden hocalarımızla bir araya geldik. Makedonya'dan Trablus ve Şam'a kadar Osmanlı'nın ulaştığı her yerde bir ortaklık görebiliyoruz. Çok farklı coğrafyaların bir araya geldiğini ve bu şekilde de insanlarımızın buluşabileceğini görüyoruz. Mimarlık açısından da bu tür ortaklıkların geliştirilmesini ümit ediyoruz' dedi.

'Edirne, Osmanlı'yı da en iyi anlatan bir müze şehir'

Özgüven'in konuşmasının ardından bir konuşma da Rektör Prof. Dr. Erhan Tabakoğlu yaptı. Tabakoğlu, konuşmasında Mimarlık Fakültesi'nin Trakya Üniversitesi'ne en çok yakışan bölüm olduğunu söyleyerek; 'Çünkü Edirne, en nadide eserleri barındıran bir şehirdir. Pek çok kültüre, medeniyete ev sahipliği yapmış ve bunların mimarlık izlerini de taşıyor. Edirne, 1361'den bu yana Osmanlı'yı da en iyi anlatan bir müze şehirdir. Osmanlı'nın ilk eserleriyle, en muhteşem eserlerini bir arada barındıran; köprüleriyle, kervansaraylarıyla, camileriyle, her türlü eseriyle tamamen bir eğitim üssü denilebilir. Problemler nasıl halledilmiş, hangi sorunlar nasıl çözülmüş, çok küçük bir metrekare içerisinde görebileceğiniz bir yer. 3 yıl önce Edirne Açıkhava Anfisinde Geleceğin Mimarlarını Yetiştiriyoruz Projesi'ni başlattık. Bütün Türkiye'den mimarlık öğrencilerini alıyoruz. Bu sene uluslararası yapmak istiyoruz. Yarım gün teorik, yarım gün de pratik olmak üzere çok güzel bir eğitim oluyor. Mimar Sinan'ın, medeniyetimizin en güzel eseri Selimiye'nin gölgesinde ve Mimar Sinan adına adanmış bir sempozyumda olduğum için çok mutlu olduğumu ifade etmek isterim. Medeniyetimizin; matematikte, fizikte, sanatta, mimarlıkta ne dereye ulaştığının en güzel göstergesidir. Mimar Sinan'ı ve o dönemin yaşayanlarını saygı ve rahmetle anıyorum' sözlerine yer verdi.

'Halep, Osmanlı'daki en önemli kentlerden'

Tabakoğlu'nun konuşmasının ardından sempozyumda Yıldız Teknik Üniversitesi Mimarlık Fakültesi Öğretim Görevlisi Mahmud Zeyn El Abidin, '˜Halep; Dün, Bugün ve Yarın' konulu sunumunu gerçekleştirdi. Abidin, sunumunda Halep mimarisi, kent dokusu ve savaşın etkilerine dikkat çekti. Halep'in, Osmanlı coğrafyasındaki en önemli kentlerden bir tanesi olduğunu hatırlatan Abidin; '400 yıl Osmanlı İmparatorluğu yönetiminde kalmıştı. 1516 yılında Mercidabık Savaşı'nın ardından Memlük dönemi kapanıyor ve Halep'te yeni bir sayfa açılıyor. Bu sayfa, 400 yıl devam etti' dedi.

Sinan'ın Halep'teki eserlerini açıkladı

Mimar Sinan'ın Halep'te 2 adet eseri bulunduğunu açıklayan Abidin; 'Kent dokusunun yüzde 70'i Osmanlı döneminde inşa edilmiştir. Osmanlı döneminde Halep kentinin ne kadar önemli olduğunu görmek mümkündür. Özellikle 16'ncı yüzyılda birçok vakıf inşa edildi. Sinan'ın yaptırdığı eserler o dönemde Halep'teydi. O dönemde 5 vakıf yaptırıldı. Örneğin; Hüsrev Paşa Vakfı ve Dukakinzade Mehmet Paşa Vakfı, Mimar Sinan tarafından yapılmıştır. En önemli vakfı, Hüsrev Paşa Külliyesi'dir. Hüsrev Paşa Külliyesi, Halep ve Suriye için bir geçiş olmuştur. Yeni bir kimlik ve tarz inşa edilmiştir. Alışık olunmayan bir üslupla Mimar Sinan'ın çizgilerini Halep'te görmek mümkündür. Mimar Sinan, Hüsrev Paşa Külliyesi'ni mimarbaşı olmadan önce yapmış' ifadelerine yer verdi.

'Sinan'ın eserleri Osmanlı kimliği kazandırdı'

Mimar Sinan'ın Halep'te sadece mimariye değil, konumuna da önem verdiğini açıklayan Abidin; 'Lokasyonu çok araştıran ve eseri doğru yerde inşa ettiğini görülür. Türkiye'de de, İstanbul'da da, Edirne'de de olduğu gibi Halep'te de tam Halep Kalesi'nin ana girişinin karşısında Hüsrev Paşa Külliyesi'ni inşa etmiştir. Herkesin, bu eseri algılayabilmesi için bir mesaj vardır. Külliye'ye 3 yerden girilmektedir. Külliyede bir cami, bir medrese ve bir tabhane vardır. Tipik bir Osmanlı eseri görülür. Caminin yanındaki han da Mimar Sinan'ın eseridir' dedi. Dukakinzade Mehmet Paşa vakfında da bir cami, üç han, dört çarşı ve bir bedesten bulunduğunu açıklayan Abidin; 'Aynı dokuda, aynı merkezde 1555 yılında inşa edilmiş. Mimar Sinan'a ait çok güzel eserlerden bir tanesidir. Merkezi bir kubbesi vardır. Halep'teki tescilli dini yapılarda 155 eser vardır. En yüksek rakam ise Osmanlı dönemindedir ve 82 eser yapılmıştır. Sinan'ın eserlerinin Halep'in dokusuna Osmanlı kimliği kazandırdığını söyleyebiliriz' sözlerine yer verdi.

'Hüsrev Paşa Külliyesi dinamitlerle uçuruldu'

Halep'in 2011 yılında anlaşılamayan bir savaş yaşadığını söyleyen Abidin; 'Hüsrev Paşa Külliyesi, Sinan'ın Ortadoğu ve Suriye'de yapmış olduğu ilk eserdi. Eser şu anda çukur halinde. Şu anda bu eserden hiçbir şey kalmadı. Bu nasıl bir şey? Bazı eserlere müdahale edip restore edebiliriz. Ama bu eser tamamen dinamitlerle uçuruldu. Dukakinzade Mehmet Paşa Camii'nin minaresi zor durumda duruyor. Ne zamana kadar durur bilmiyorum. Bir çözüm üretmek lazım. Bu çözüm, çok yüksek yerlerden olması gerekiyor. Benzer tecrübeler yaşamış bazı ülkelerin şehirleri var. Örneğin; Berlin, çok güzel bir şekilde savaş etkisinden tekrar imar edildi. O tecrübeden referans alabiliriz. Halep'i tekrar imar etmek işin en zor kısmıdır. Bir finansman ve kaynak gereklidir. Her eserin maliyeti yüksektir. Tarihi yapılarda mevcut durumu tespit etmek çok önemlidir' dedi.

'Restore edilecek bir durumu yok'

Abidin'in sunumunun ardından sempozyumda '˜Halep; Dün, Bugün ve Yarın' konulu serginin açılışı gerçekleştirildi. Sergide Hüsrev Paşa Külliyesi ile ilgili bilgi veren Abidin; 'Maalesef şu anda tamamen yıkılmış vaziyettedir. Mimar Sinan tarafından Halep'te yapılan ilk eserdir. Ne yazık ki en çok zarar gören eser oldu. Çünkü tamamen dinamitlerle patlatıldı. Şu anda restore edilecek bir durumu yok. Tamamen baştan inşa edilebilir. Baştan inşa ettiğimiz zaman da ne kadar kazanılabilir? Eski değerine ne kadar kavuşabilir? Bu imkânsızdır. Maalesef böyle bir eseri kaybetmiş bulunmaktayız. Mimar Sinan'ın Halep'e getirdiği yenilik, özellikle 16'ncı yüzyılda kullanmış olduğu plan tipolojisi ve merkezi kubbe kullanmasıdır. Önceki dönemlerde merkezi kubbe inşa edilmiyordu. Mimar Sinan'ın getirdiği minare şekli de önemlidir. İslamiyet'te minare şekli, Emevilerden başlayarak farklı şekiller almıştır. Kare, dikdörtgen ve sekizgenli minareler yer alıyordu. Ama Mimar Sinan, minareye sivri ve '˜pencil type' denilen silindirik bir şekil getirdi. Halep dokusuna yeni bir kimlik kazandırdı ve kente bir Osmanlı kimliği kazandırdı. Hüsrev Paşa Külliyesi de IŞİD tarafından dinamitlendi. Orijinaline uygun inşa edilse bile maketi gibi olur. Asaletine tekrar kavuşmak imkânsızdır. İnsani anlamda çok büyük bir kayıp ve buna anlam verebilmek bile çok güçtür. Bazı şeyleri akıl kabullenemiyor. Hayat dolu bir kenti bu hale getirdiler. Eserlerle birlikte insanları da kaybettik. Haleplileri tekrar Halep'e nasıl geri döndürebiliriz? Bu da önemli bir noktadır. Halep'i imar etmek istiyorsak, ancak Halepliler tarafından imar edilmelidir. Çünkü Halep'i bilen Haleplilerdir' ifadelerine yer verdi. Serginin açılışının ardından sempozyum, Faruk Göksu'nun '˜Geleceği Tasarlamak' konulu sunumu ile devam etti. Sempozyum, bugün gerçekleştirilecek sunumların ardından sona erecek.