Selimiye ayıbı

Türk Mühendis ve Mimar Odaları Birliği (TMMOB) Mimarlar Odası İstanbul Büyükkent Şubesi Edirne Temsilciliği önderliğinde, Edirne Belediye Başkanlığı, Trakya Üniversitesi Mimarlık Fakültesi, İnşaat Mühendisleri Odası Edirne Temsilciliği, Edirne Kent Konseyi, Edirne Fotoğraf Sanatı Derneği ve Mimar Sinan Ortaokulu işbirliğinde '˜Sinan'ın Dehası' temasıyla 431'inci Mimar Sinan'ı anma etkinlikleri kapsamında çelenk töreni düzenlendi.

Mimar Sinan Anıtı'nda düzenlenen törene Edirne Belediye Başkanı Recep Gürkan, Mimarlar Odası Edirne Temsilciliği Başkanı Serap Kuru, İnşaat Mühendisleri Odası Edirne Temsilciliği Başkanı Nihat Çolak, Edirne Kent Konseyi Başkanı Ziya Gökerküçük, akademisyenler, sivil toplum örgütlerinin üyeleri ve vatandaşlar katıldılar. Mimarlar Odası Edirne Temsilciliği, İnşaat Mühendisleri Odası Edirne Temsilciliği ve Edirne Belediyesi'nin Mimar Sinan Anıtı'na çelenk sunması ile başlayan programda, Türkiye Cumhuriyeti'nin kurucusu Mustafa Kemal Atatürk, silah arkadaşları ve tüm şehitler anısına bir dakikalık saygı duruşunda bulunularak, İstiklal Marşı okundu.

Törenin açılış konuşmasını Mimarlar Odası Edirne Temsilciliği Başkanı Serap Kuru yaptı. Kuru, konuşmasında Mimar Sinan'ın, Türk kültür ve uygarlık tarihinin yetiştirdiği en büyük değerlerden biri olduğunu belirterek; 'Dört padişahın saltanatına isabet eden uzun ömrü boyunca birbirinden ilginç ve güzel tasarımlarını hayata geçirme şansına sahip olmuştur. Mimarlık mesleği, içinde bulunduğu dönemin ekonomisinin, toplumsal yaşamının ve beğenilerinin yansımasıdır. Sinan'ın yapıtları da yaşadığı dönemini yansıtır' ifadelerine yer verdi. Sinan'ın Süleymaniye ve Selimiye Camii gibi iki görkemli eserinin UNESCO tarafından Dünya Kültür Mirası Listesine dâhil edildiğini hatırlatan Kuru; 'Böylece '˜İnsanın yaratıcı dehasının başyapıtları' olarak üstün evrensel değer taşıdığı tüm dünya tarafından kabul görmüştür. Sinan'ın hak ettiği değer kendisine bir kez daha verilmiştir. Sinan bütün dünyanın kabul gördüğü bir dehadır' dedi.

'İlk heykelini yapan Edirnelidir'

Sinan'ın vefatından sonra geçen uzun yılların ardından hak ettiği değeri ilk olarak '˜Sinan'ın heykelini yapınız' diyerek Mustafa Kemal Atatürk'ün verdiğini söyleyen Kuru; 'Bu sözü vasiyet kabul edilerek Türkiye Emlak ve Kredi Bankası tarafından Hüseyin Anka Özkan'a, Sinan'ın ilk anıt heykeli tasarlatılmıştır. Ne mutlu bize ki Hüseyin Anka Özkan, Edirne'nin Lalapaşa İlçesinin Domurcalı köyünde doğan hemşehrimizdir. Yaklaşık 5 metre yüksekliğinde ve 7 ton ağırlığında olan anıt, Ankara Dil Tarih ve Coğrafya Fakültesi'nin önünde yer almaktadır. Şu an önünde bulunduğumuz Sinan Heykeli ise Kültür ve Turizm Bakanlığı tarafından 1986 yılında açılan yarışma sonucunda elde edilmiştir. Eserin sahibi Heykeltraş Ümit Öztürk'tür. Mimar Sinan Belediye Başkanı İbrahim Ay'ın zamanında yerine konmuştur' sözlerine yer verdi.

'Bir şeyler yanlış gidiyor'

Kuru, Edirne'deki Sinan'ı anma günlerinin geçmişinin 1930 yıllarına kadar gittiğini belirterek; 'İlk anma töreni Edirne Halk Evi öncülüğünde Edirne Maarif Mimarı Kemalettin Bey ve edebiyat öğretmenlerinin katılımı ile Selimiye Camii avlusunda düzenlenir ve günümüze kadar gelinir. Mimar Sinan'ı anmak ve O'nu anlamak adına yaptığımız bu etkinlikler hep devam edecek. Bundan hiç kimsenin şüphesi olmasın. Ancak O'nun şaheseri Selimiye Camii için hazırlanan Selimiye Camii Çevresi Kentsel Tasarım ve Peyzaj Projesi'ni geçen bu zaman zarfında sonuçlandıramıyorsak, içinde bulunduğumuz bu alanı Sinan'a ve Selimiye'ye yakışır bir hale getiremiyorsak, ilimizi ve Selimiye'yi görmeye gelen misafirlerimize bu alanı bu şekilde gösteriyorsak, geçen yıl söylediklerimizi bu yıl yinelemek zorunda kalıyorsak, bir şeyler yanlış gidiyor demektir. Başta karar vericiler olmak üzere herkesi O'nun kültürümüze ve uygarlık tarihine bıraktığı eserlerine başta Selimiye olmak üzere sahip çıkmaya davet ediyoruz' dedi.

Çolak'tan kurumlara Sinan uyarısı

Kuru'nun konuşmasının ardından törende bir konuşma da İnşaat Mühendisleri Odası Edirne Temsilciliği Başkanı Nihat Çolak yaptı. Çolak, konuşmasında Sinan'ın birçok sanat yapısıyla muhteşem mimarlık ve mühendislik örnekleri bıraktığını söyleyerek; 'Bunları korumak ve gelecek nesillere aktarmak bizim görevimizdir. Ancak ne yazık ki günümüze ulaşan eserlerinin bazılarının gereken ilgili görmediğini, sahiplenilmediğini, kaderine terk edildiğini görüyoruz. Bunlardan birisi, Edirne'nin su ihtiyacı için yapılan Taşlımüsellim Su Yolu'dur. İlgili kurumları, DSİ ve Vakıflar Bölge Müdürlüğü'nü bir kez daha uyarıyoruz; Taşlımüsellim Su Yolu'nu ihya edin, Edirne'ye kazandırın; kültür, tarih turizmine kazandırın. Kazandırın ki mimar ve mühendis Koca Sinan'ın eseri, gelecek nesillere taşınmış olsun' ifadelerine yer verdi.

'Yemişkapanı ısrarından vazgeçilmeli'

Çolak, Selimiye Camii alan düzenlemesinin yapılamamasının üzücü olduğunu vurgulayarak; 'Selimiye'ye gölge düşürecek Yemişkapanı Hanı'nın yeniden inşası ısrarından vazgeçilmeli, bir an önce Selimiye çevresi Sinan'ın ustalık eserine yakışır bir düzenlemeye kavuşmalıdır. Sinan'ın eserlerine, kültürüne ve uygarlık tarihine bıraktığı yapıtlarına sahip çıkmanın bir yolu da Sinan'ın mühendislik ve mimarlık ilke ve yaklaşımlarının, mühendislik ve mimarlık eğitiminde başlı başına bir ders olarak okutulması olduğunu düşünmekteyiz' dedi.

'Selimiye meydanının düzenlenememesi ayıptır'

Çolak'ın konuşmasının ardından törende bir konuşma da Edirne Belediye Başkanı Recep Gürkan yaptı. Gürkan, konuşmasında Selimiye'nin yapılışından yaklaşık 450 sene sonra Selimiye meydanının düzenlenememesinin ayıp olduğunu vurgulayarak; 'Bu da bu dönemin ayıbıdır. Bunda en büyük pay sahibi Edirne Belediyesi'dir. Göreve geldiğimde özellikle Yemiş Kapanı'nın bulunduğu alanda 12 tane sondaj kuyusu açılmış, etrafı tahta perdelerle çevrilmiş ve yaklaşık 2 yıldır öylece duruyor haldeydi. '˜Nedir bu?' diye sorduğumuzda; burada UNESCO kapsamında bir rekreasyon projesinin yapıldığı ama Koruma Kurulu'nun sondaj kazısı istediği; sondaj kazısı da yapıldıktan sonra kurtarma kazısı istediği, belediyenin itiraz ettiği, kurulun ısrar ettiği ve Ankara Yüksel Kurulu'na giderek yaklaşık 2 yıldır bu şekilde beklemişti. Buna bir çözüm bulmak gerekiyordu. Bunu böyle stabil halde bırakmak ne Sinan'a ne de Selimiye'ye ne de insanlığa yakışan bir davranıştı. Biz de harekete geçtik, kurulla konuştuk ve kurtarma kazısının yapılması kararına '˜uygundur' dedik. Ardından dönemin Edirne Valisi'nin desteğiyle ama tamamen Edirne Belediyesi'nin imkânlarıyla, ekonomik katkılarıyla ve Edirne Müze Müdürü'nün başkanlığında kurtarma kazısına başladık' sözlerine yer verdi.

Proje neden durduruldu?

Edirne Belediyesi'nin, Türkiye ilk kez kurtarma kazısı yapan belediye olduğunu ve kazanın 15 ay gibi kısa bir sürede bitirildiğini hatırlatarak; 'Bu arada revize ettiğimiz, yenilediğimiz rekreasyon projesi de bir taraftan yürüyordu. Kurtarma kazımız bitip, han temelleri ortaya çıkınca yeni bir değerlendirme yapmak gerekiyordu. Burada iki projeyi eş zamanlı olarak yürütmeye başlamıştık. Birincisi; Selimiye'nin etrafını 360 derece çeviren bir rekreasyon projesi. İkincisi ise Yemiş Kapanı Hanı kurtarma kazısıydı. O dönemde belirli arkadaşlar tarafından ısrarla hanın ihya edilmesi kararının desteklendi. Biz de Sayın Cumhurbaşkanı'nın İstanbul için ifade ettiği o meşhur söz olan '˜İstanbul'un siluetini biz mahvettik '˜ sözünün Edirne'de de yaşanmaması için Selimiye'nin önünde herhangi bir ihya çalışmasının olmaması gerektiği fikrini savunduk. Bu konuda bir toplantı için otorite olan Prof. Dr. Zeynep Ahunbay'ı davet ettik. Burayı da ziyaret etti ve asla böyle bir ihya çalışmasının olmaması gerektiğini söyledi. Ardından ülkemizde ikinci bir otorite olan Prof. Dr. Metin Sözen'i davet ettik. Metin Hoca da gezdiğinde aynı fikri ifade etti. Ve bu görüşlerin ardından Edirne Kültür Varlıklarını Koruma Bölge Kurulu da Yemiş Kapanı Hanı'nın bir arkeopark olarak değerlendirilmesi başlangıcı noktasında koruma ve konservasyon kararı verdi. Rekreasyon Projemiz de onaylandı. Sadece malzeme seçimine kaldı. Biz tam bu aşamadayken Vakıflar Genel Müdürlüğü, Ankara yüksek kurula itiraz etti. Yüksel Kurul, nedenini açıklamadığı, hiçbir gerekçe sunmadığı bir kararla Edirne Bölge Kurulu'nun Koruma ve Konservasyon Kararı'nı iptal etti. Dolayısıyla Rekreasyon Projesi'nin uygulanması da durdurulmuş oldu' dedi.

'Başka yapabileceğimiz var mı?'

Rekreasyon projesinin durdurulmasının üzerinden yaklaşık 1 buçuk yıl geçtiğini açıklayan Gürkan; 'Bununla ilgili gerekli görüşmeleri ve çalışmaları yaptık. Ama bir mesafe alamadık. Ardından geçtiğimiz ay ilimize gelen Sayın Cumhurbaşkanı'mıza hoş geldin karşılamasına gittiğimde konuyu arz ettim. Selimiye Rekreasyon Projesi ve Yemiş Kapanı Hanı ile ilgili hazırladığımız dosyayı da kendisine takdim ettim. Şimdi o değerlendirmeyi bekliyoruz. Diğer taraftan da Yüksek Kurul'un iptal etmiş olduğu Edirne Koruma Bölge Kurulu'nun Koruma ve Konservasyon Kararı'nı iptal kararı için de Edirne İdare Mahkemesi'ne açmış olduğumuz dava devam ediyor. Edirne Belediyesi'nin bundan başka yapabileceği bir şey var mıdır? Bunu bilen varsa söylesin ben bunu da yapmaya hazırım. Selimiye'yi böyle bırakmayacağız. Bu dönem umut ediyorum ki doğru olan karar çıkacak. Selimiye Rekreasyon Projesi ile Yemiş Kapanı Hanı Akreopark Projemizi ve Orduevi Kavşağı'ndan başlayarak Ziraat Bankası Kavşağı'na kadar gidecek olan Cumhuriyet Meydanı Projemizi tamamlayarak, bu muhteşem bölgeyi, Edirne'nin altın üçgenini geçmişindeki görkemine ve geleceğe umut vadeden bir hale dönüştüreceğiz' ifadelerine yer verdi.

Koca Sinan'ı canlandırdı

Gürkan'ın konuşmasının ardından törende Mimar Sinan'ı temsilen tiyatro oyuncusu Burak Gündoğdu konuşma yaptı. Gündoğdu, Mimar Sinan'ın Edirnelilere seslenişini dile getirerek; 'Her yıl 9 Nisan'da geleceğime dair bir söz vermiştim. Sözümü tuttum ve şehirlerin sultanı, sultanların şehri Edirne'ye yine geldim. Bu güzel şehri doğusundan batısına, kuzeyinden güneyine adımladım ve 4 minaresi, tek kubbesiyle ufka mıhlanmış Selimiye'nin karşısına geçtim. Gelen geçenleri dinledim de epey bir üzüldüm, duymaz olaydım. İnsanlar betonlaşmalardan kurtulmak, doğayla, yeşille iç içe olmak adına savaşır durmuşlar. Kepçelerin önüne geçip, '˜Yeşil alan istiyoruz' dediğinizde beni nasıl gururlandırdıysanız; bugün de yine el ele vererek aynı özveriyi gösterdiğinizi görmek istiyorum. Şehrin yöneticileri, bana kulak verin; Selimiye'yi kullanıma açın. Önümüzdeki yıl tekrar geldiğimde, Selimiye'nin önünde kahvesini yudumlarken gazetesini okuyan, koşuşturan bebeler görmek ümidiyle aranızdan ayrılıyorum' dedi. Gündoğdu'nun konuşmasının ardından Mimarlar Odası Edirne Temsilciliği Başkanı Serap Kuru, Gündoğdu'ya hediye takdim ederken; çelenk töreni sona erdi.