Enerjinin İpek Yolu Edirne'de

Trans Anadolu Doğal Gaz Boru Hattı'nın (TANAP) Avrupa bağlantısının açılış töreni, Edirne'nin İpsala ilçesine bağlı Sarıcaali Köyü'nde bulunan TANAP MS4 Ölçüm İstasyonu'nda gerçekleştirildi. Törene Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev, Kuzey Makedonya Başbakan Yardımcısı Koço Anguşev, Gürcistan Başbakanı Giorgi Gakharia, Bosna Hersek Devlet Başkanlığı Konseyi Üyesi Şefik Caferoviç, Sırbistan Ulusal Meclis Başkanı Maja Gojkoviç, TBMM Başkanı Prof. Dr. Mustafa Şentop ve Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Fatih Dönmez, SOCAR Başkanı ve TANAP Yönetim Kurulu Başkanı Rövnag Abdullayev, çok sayıda ülkeden temsilci, kamu kurumları müdürleri ve davetliler katıldılar.

Tören, Türkiye ile Azerbaycan'ın stratejik işbirliğindeki en önemli projelerinden biri olan TANAP'ın tanıtım videosunun gösterimi ile başladı. Törenin açılış konuşmasını SOCAR Başkanı ve TANAP Yönetim Kurulu Başkanı Rövnag Abdullayev yaptı. Abdullayev, konuşmasında TANAP'ın Avrupa'ya gaz vermeye hazır olduğunu belirtirken; 'TAP'ın inşaatı da sona erdikten sonra tarihte ilk defa Azerbaycan gazı, Hazar Havzası'ndan Avrupa pazarlarına doğrudan iletilmiş olacak. Böylece Avrupa'nın yeni gaz tedarikçisi olmanın yanı sıra, Türkiye'nin de en büyük ikinci doğal gaz tedarikçisine dönüşmeyi hedefliyoruz' ifadelerine yer verdi.

Abdullayev'in konuşmasının ardından bir konuşma da Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Fatih Dönmez yaptı. Dönmez, konuşmasında TANAP'ın Hazar'dan Avrupa'ya yolculuğunun 2012 yılında atılan imzalarla başladığını hatırlatırken; '˜Enerjinin İpek Yolu' olarak adlandırılan TANAP'ın, tarihi İpek Yolu'nun misyonunu enerjinin bütünleştirici rolüyle sürdürdüğünü söyledi. Dönmez, TANAP'tan Türkiye'ye ilk gaz akışının 2018 yılında başladığını açıklarken; '1,5 yıllık sürede toplam 3 milyar metreküpten fazla gaz akışı sağlandı. TANAP'ın bin 850 kilometrelik Anadolu yolculuğu bugün sona eriyor ve gazın Avrupa yolculuğu başlıyor. Projemizde ilk etapta 16 milyar, sonrasında ise 31 milyar metreküp doğal gaz, hem Türkiye'nin, hem de Avrupa'nın enerji geleceğine büyük katkı sağlayacak. Güney Gaz Koridorunun şah damarı olan TANAP, Trans Adriyatik Doğal Gaz Boru Hattı (TAP) ile birleşerek Akdeniz'in beline bir kuşak gibi dolanacak' dedi.

'7 ülkeyi birleştiriyor'

Dönmez'in konuşmasının ardından törende bir konuşma da Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev yaptı. Aliyev, konuşmasında TANAP'in maliyetinin 38 milyar Dolar olduğunu açıklarken; '4 projeden oluşur. Güney Gaz Koridoru Projesi, 7 ülkeyi birleştiriyor. Bu ülkelerden 3'ü, Avrupa Birliği ülkesidir. Bu proje iş birliği getirir, istikrar getirir, uzun müddetli anlaşma getirir. Bu projelere sadece enerji projeleri gibi bakmak doğru olmaz. Şunu bildirmeliyim ki bizim enerji projelerimiz diğer projelere yol açtı' sözlerine yer verdi. Aliyev, Türkiye ve Azerbaycan arasındaki ticaretin, 2019 yılının 9'uncu ayı itibarıyle 3,4 milyar dolara ulaştığını açıklarken; Türkiye'nin bugüne kadar Azerbaycan ekonomisine 12 milyardan fazla yatırımda bulunduğunu, Azerbaycan'ın ise Türkiye'ye 17,5 milyar dolarlık yatırımda bulunduğunu söyledi.

'Barış projesidir'

Aliyev'in konuşmasının ardından törende bir konuşma da Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan yaptı. Erdoğan, konuşmasında TANAP'ın, Azerbaycan, Gürcistan ve Türkiye güzergâhından Avrupa'ya bağlandığını belirtirken; 'Oradan devamıyla da Bulgaristan, Yunanistan, Makedonya, Arnavutluk, Sırbistan, Bosna Hersek güzergâhındaki ülkelerle buradan istifade ediyor. Bütün bu adımları atarken bunun bir bölgesel proje olduğunu, barış projesi olduğunu da özellikle vurgulamam lazım. Bu bir dayanışma ve bu dayanışmanın adı da barış. Bu proje her şeyden önce ülkelerimiz arasındaki köklü dostluğun sembolüdür. TANAP bu aşamaya Türkiye ve Azerbaycan'ın karşılıklı güvene dayalı ilişkileri sayesinde gelebilmiştir' dedi.

'İlk adımı 2012'de atıldı'

TANAP'ın ilk adımının, 2012 yılının Haziran ayında hükümetler arasında İstanbul'da atılan imzalarla atıldığını hatırlatan Erdoğan; 'Şahdeniz 2 Nihai Yatırım Kararı Anlaşması'nı ise 2013'ün Aralık ayında Bakü'de düzenlenen bir törenle neticelendirdik. Ardından 17 Mart 2015 tarihinde Kars'ta Türkiye, Azerbaycan ve Gürcistan Cumhurbaşkanları olarak TANAP'ın temel atma töreni gerçekleşti. Bu tarihten 3 yıl sonra ise 12 Haziran 2018'de dost ve kardeş ülkelerin de katılımıyla Eskişehir'de TANAP'ın açılış törenini yaptık. Haziran 2012'den bu yana TANAP projesinin hayata geçmesi için gerçekten büyük çaba sarfettik. İçeriden ve dışarıdan, özellikle atlattığımız onca badireye, bölgesel gerilime hatta sıcak çatışmalara varan istikrarsızlıklara rağmen TANAP'ı planlandığı şekilde ilerlettik ve bugünkü aşamaya getirdik' ifadelerine yer verdi.

'20 il, 67 ilçe ve 600 köyden geçti'

Enerjinin İpek Yolu olarak görülen TANAP'ın Türkiye ile ilgili kısmının tamamlandığını söyleyen Erdoğan; 'TANAP, Azerbaycan'dan Avrupa'ya uzanan 3 bin 500 kilometrelik enerji koridorunun en önemli parçasıdır. Bugün itibariyle Azerbaycan doğalgazı, ülkemiz üzerinden 20 il, 67 ilçe ve 600 köyden geçerek, artık Avrupa'nın kapısına ulaştı. TANAP'la 16 milyar metreküplük Azerbaycan doğalgazını Türkiye ve Avrupa'nın istifadesine sunulması, hayalden çıkıp gerçeğe dönüşmüştür. 16 milyar metreküplük bu gaz miktarının 6 milyarını biz, 10 milyarını ise Avrupa ülkeleri kullanacaktır. Nitekim 18 Kasım 2019 itibariyle TANAP üzerinden Türkiye'ye taşınan gaz miktarı 3,23 milyar metreküpe ulaştı. İlerleyen yıllarda TANAP'ın taşıma kapasitesini önce 24 milyar metreküp, ardından 31 milyar metreküpe çıkarmayı planlıyoruz. Bundan sonra asıl sorumluluk sınırın öte tarafındaki komşularımıza düşüyor. Avrupa'ya gaz sevkinin başlayabilmesi için Trans Adriyatik Doğalgaz Boru Hattı'nın (TAP) bir an önce tamamlanması gerekiyor. TAP'ın da 2020 yılı içerisinde tamamlanmasını bekliyoruz' dedi.

'Türkiye zillete asla boyun eğmez'

Erdoğan, konuşmasında enerji kaynaklarına sahip olmak hedefiyle dünyada ortaya çıkan savaşlara dikkat çekerken; 'Özellikle içinde bulunduğumuz coğrafya, enerji kaynakları üzerine yaşanan yıkıcı rekabete bizzat sahne olmuştur. Bir damla petrolü insan kanından insan hayatından daha değerli gören zihniyet dünyaya barış ve huzur getirememiştir. Yaşanan onca acıya, ölüme, yıkıma rağmen ne yazık ki bu anlayışın belli kişiler tarafından devam ettirildiğini görüyoruz. Özellikle Doğu Akdeniz'de bulunan hidro karbon kaynaklarının paylaşımı konusunda birileri hakça paylaşım yerine gerilimi körüklemeye çalışıyor. Oysa hiçbir ülke, uluslararası hukuktan üstün değildir. Bilhassa Türkiye böyle bir zillete asla boyun eğmez' sözlerine yer verdi.

'Kıbrıs Türk'ünün çıkarlarının çiğnetmeyiz'

Türkiye'nin, ne kendi hukukunu, ne de Kıbrıs Türk'ünün çıkarlarının çiğnenmesine izin vermeyeceğini söyleyen Erdoğan; 'Şu an son teknolojiye sahip iki sondaj gemimiz Fatih ve Yavuz ile 2 sismik araştırma gemimiz bölgede çalışmalarını sürdürüyor. Biz bunların bağırmalarıyla, çağırmalarıyla oradan gemilerimizi çekmeyiz. Onlar orada şu anda görevlerini yapıyorlar ve yapmaya devam edecekler. Gemilerimizin ve mürettebatımızın güvenliği ise deniz kuvvetlerimiz tarafından en üst düzeyde sağlanıyor. Bu gemilerimizin yürüttüğü faaliyetlerin kısa sürede meyve vereceğine inanıyorum. Şimdi Libya ile de anlaşmamızı yaptık. Bu anlaşma şimdi parlamentomuza gelecek ve parlamentomuzdan da geçmek suretiyle bu işi çok farklı bir konuma taşımış olacağız. Şimdi Libya'yı tehdit etmeye başladılar. Bu anlaşma yapıldı. Bu anlaşmanın diğer ayakları da aynen uygulamaya girecek. Bizim sondajlarımızdan çatışma ve kan değil, barış ve refah fışkıracak. Ben bu inançla, sizlerin vasıtasıyla Doğu Akdeniz'deki tüm taraflara samimi bir çağrıda bulunmak istiyorum. Gelin enerjiyi bir çatışma aracı yerine işbirliği zeminine dönüştürelim. Diplomasinin imkânlarını kullanmak varken bölgeyi yeni bedeller ödetecek yollara tevessül etmeyelim' dedi.

'Avrupa'nın 4'üncü, dünyanın 18'incisiyiz'

Türkiye'nin stratejik konumu ile enerji üreten ve tüketen ülkelerin tam kavşağında yer aldığına dikkat çeken Erdoğan; 'Bugün yerkürede yer alan doğal gaz rezervlerinin yüzde 70'i, petrol rezervlerinin ise yüzde 60'ı komşularımızın topraklarında bulunuyor. Ayrıca ülkemiz, Avrupa'nın 4'üncü, dünyanın 18'inci en büyük doğal gaz piyasası konumundadır. 2002 yılında 5 ilimizde doğalgaz varken,  bugün 81 ilimizin tamamına doğalgaz arzı sağladık. 2019 Ağustos rakamlarıyla 144 bin kilometreyi aşan bir doğalgaz dağıtım şebekesine çıktı. Ülke nüfusumuzun yüzde 81'ine, yani 66 buçuk milyon insanımıza doğalgazı ulaştırdık. 2018 yılı doğalgaz talebimiz ise 49,3 milyar metreküpü buldu. Doğalgaz depolama kapasitemizi 4 milyar metreküpten 11 milyar metreküpe çıkarmayı planlıyoruz. 2 yüzer gaz depolama ve gazlaştırma gemisini hizmete sunduk. Bunlara bir yenisini daha ekleyeceğiz. Toplamda 5,4 milyar metreküplük kapasiteye sahip Tuz Gölü Doğalgaz Depolama Tesisi'nin son bölümünün temelini bu sene attık. Bu kısmın 2023'te devreye girmesi ile tuz yapılarında dünyanın en büyük depolama tesisine sahip olacağız' ifadelerine yer verdi.

Erdoğan'dan Türk Akım açıklaması

TANAP'ın, Türkiye'nin barışçıl vizyonunun en somut işareti olduğunu söyleyen Erdoğan; 'Dünya gündeminin ticaret savaşlarıyla, terörle, sokak olaylarıyla, istikrarsızlıkla meşgul olduğu bir dönemde biz, bugün Avrupa ile Asya'yı TANAP'la bir kez daha birbirine bağlıyoruz. Buradan bölgemiz ile beraber tüm dünyaya işbirliği ve ortaklık mesajları veriyoruz. Türkiye'yi 3 kıtanın enerji ticaret merkezine dönüştürme yolunda yeni bir adım daha atıyoruz' dedi. Erdoğan'ın konuşmasının ardından Erdoğan ile törene katılan tüm protokol üyeleri, sahnede bulunan stanttaki butonlara basarak TANAP Avrupa bağlantısının açılışını gerçekleştirdiler. Açılış sırasında da konuşma yapan Erdoğan, 8 Ocak 2020 tarihinde, İstanbul'da Türk Akım Doğalgaz adımının atılacağını açıkladı. Erdoğan'ın konuşmasının ardından TANAP Avrupa bağlantısının açılışı ile tören sona erdi.