Geleceğin ahilerine eğitim

Edirne Ticaret İl Müdürlüğü, 2018-2019 eğitim öğretim döneminde kentte mesleki eğitim veren okullarda ahilik ve tüketici hakları ile ilgili bilgilendirme sunumları gerçekleştirmeye devam ediyor. Yıl boyunca toplam 12 mesleki ve teknik lisede gerçekleştirilecek sunumlarla öğrencilere ahilik ve tüketici hakları ile ilgili bilgiler sunulurken; program kapsamında Edirne Mesleki ve Teknik Anadolu Lisesi'nde bilgilendirme toplantısı düzenlendi.

Mesleki ve Teknik Anadolu Lisesi Çok Amaçlı Toplantı Salonu'nda düzenlenen bilgilendirme toplantısına Edirne İl Ticaret Müdürü Mahmut Altun, Tüketici Hakem Heyeti Edirne Raportörü Gizem Sakallı, Okul Müdürü Tolga Ünal, okul müdürü ve öğrenciler katıldılar. Toplantının açılış konuşmasını gerçekleştiren Mahmut Altun, her yıl 16-22 Eylül arasında düzenlenen Ahilik Haftası'na zemin hazırlamak amacıyla okulların tatil dönemine girmeden önce bilgilendirme toplantıları düzenlediklerini belirterek; '12 meslek okulumuzda bu yıl konferanslar düzenleyip ahilik konusunu ve günümüze yansımalarını anlatacağız. Bu anlatımın sonunda da bir kompozisyon yarışması düzenleyeceğiz. Geçen yıl dereceye giren 3 öğrenciye hediyeler verdik ki üçüncü olan arkadaşımız bu okuldandı' ifadelerine yer verdi.

Ahilik teşkilatının 13'üncü yüzyıldan Osmanlı Devleti'nin yıkılışına kadar çok güçlü bir teşkilat halinde devam ettiğini söyleyen Altun; 'Hem üreticiyi, hem tüketiciyi korumuş, şimdiki Esnaf ve Sanatkârlar Teşkilatı'nın da karşılığıdır. Çeşitli hocalarımız tarafından ahilikle ilgili ciltler dolusu kitaplar yazılmış. Bence 4 tane temel esas üzerine oturmuş. Ahlak, planlama, uygulama, takip. Ahilik teşkilatında planlama yapılmış. Örneğin; Edirne'yi ele alalım. Edirne'nin nüfusu, hane sayısına göre merkezde kaç ayakkabıcıya, berbere, bakkala, manifaturacıya ihtiyaç varsa nüfus yoğunluğuna göre planlanmış ve ona göre sayı belirlenmiş. Uygulamada eğer herhangi bir sorun varsa ona müdahale ediyor, takip ediyor. Takip ederken, esnafın ya da sanatkârın ürettiği bir malı kim yaptıysa ona çeşitli cezalar uygulanıyor. Hatta '˜pabucunu dama atmak' deyimi de oradan çıkmış. En son pabucu dama atıldığı zaman '˜artık bu işi yapamaz' duruma geliyor demekmiş' dedi.

'Artık kitlesel üretim var'

Altun, ahilik teşkilatının 700 yıl devam etmesine rağmen, 18'inci yüzyılın sonlarında sanayi devrimiyle beraber seri üretimin başladığını hatırlatarak; 'Artık seri üretim de değil, kitlesel üretim var. Mesela Ahilik Teşkilatı bugünkü modern kanunların temelini oluşturmuş. TSİ olsun, C işareti olsun, Esnaf Kredi Kefalet Kooperatifi olsun, Ziraat Bankası olsun, birçok modern bankanın ya da yardım kuruluşunun temeli o zaman oluşturulmuş. O zamanki belediyelerin nizamnameleri de ahilik teşkilatı tarafından uygulanan kurallarından alınan nizamnamelerdir. 18'inci yüzyılda sanayileşmenin olması, seri üretime geçilmesi ve bugün de kitlesel üretime geçilmesi artık ahilik teşkilatındaki kuralların yetmemesine neden olmuş' sözlerine yer verdi.

'Geleceğin ustaları olacaksınız'

Osmanlı Devleti'nin yıkılışından sonra Türkiye'de ilk defa 1995 yılında 4077 sayılı Tüketici'nin Korunması altında kanun çıktığını açıklayan Altun; 'Tabi sanayinin getirdiği bir takım konforlar var, insanlar da bunu satın alıyor. Konforu satın aldıktan sonra o konforda çıkabilecek bir takım arızalar ve şikâyetlerin önüne geçmek için bu kanunlar çıkıyor. O günden sonra bütün Türkiye'de tüketici hakem heyetleri kuruldu. Bu heyetler hiçbir ücret almadan, masraf gerektirmeden tüketicilerimize hizmet ediyor. Tüketicilerimizin şikâyetlerini değerlendiriyor. Bugün itibariyle 8 bin 480 TL'yi aştığı takdirde tüketicinin hakkını mahkemeler koruyor. Tüketici Mahkemesi olmayan yerlerde Asliye Hukuk Mahkemeleri devreye giriyor. Bizim amacımız burada size kanunu ve yönetmelikleri ezberletmek değil, aldığımız ürünle ilgili başımıza gelebilecek olayda olumsuzluk yaşadığınız zaman nereye müracaat edeceğinizi anlatmak. Siz geleceğin ustaları olacaksınız, hizmet sektöründe çalışacaksınız. Ahilik ahlakı, ruhuyla yapacağınız sanatı, ticareti, hizmeti yoğurursanız, bir ahenk içerisinde olursa göreceksiniz ki daha çok ilerleyeceksiniz, ileride büyük işadamları olacaksınız' dedi.

'Fiş ve faturanızı saklayın'

Altun'un konuşmasının ardından bilgilendirme toplantısında Tüketici Hakem Heyeti Edirne Raportörü Gizem Sakallı, tüketici haklarıyla ilgili sunum gerçekleştirdi. Sakallı, tüketicilerin, satın alınan ürünlerle ilgili sorun yaşamaları durumunda Edirne Ticaret İl Müdürlüğü'ndeki Tüketici Hakem Heyeti Başkanlığı'na giderek yazılı olarak başvuruda bulunabileceğini ve e-devlet üzerinden başvuru yapabileceğini açıkladı. Mesafeli sözleşmeler konusunda da açıklamalarda bulunan Sakallı; 'İnternet üzerinden bir ürün aldığınızda mesafeli sözleşmelere girer. Çünkü bir fatura ve fiş verecekler. Bu bir sözleşme niteliğindedir. Mesafeli sözleşmede fiş ve faturanızı mutlaka saklayın. Çünkü bize başvuru yapmaya geldiğinizde sözlü beyanın yanı sıra özellikle yazılı beyanınıza dikkat ediyoruz. Yazılı beyan da fiş, fatura ve teknik servis formudur. Mesafeli sözleşmelerle internet üzerinden bir ürün aldığınızda, malın ya da hizmetin size sunulmaya başladığı tarihten itibaren herhangi bir gerekçe göstermeksizin 14 günlük cayma hakkınız var. 15'inci gün, böyle bir hakkınız kalmıyor. Cayma hakkını da mutlaka yazılı olarak kullanın. Firmayı telefonla arayarak söylemeyin. Çünkü bizim ses kayıtlarını dinleme gibi bir durumumuz yok. Bizim için esas olan yazılı beyandır' ifadelerine yer verdi.

'Yetkili teknik servise gidin'

Ayıplı mallar konusuna dikkat çeken Sakallı, satın alınan malın ilk kullanımda zarar görmesi halinde ilk olarak incelemeye gönderildiğini belirterek; 'Firmaya götürüyorsunuz, üründe sıkıntı olduğunu söylüyorsunuz. İnceleme sonunda size mutlaka nasıl bir sorun olduğuna dair bir kâğıt vermeleri gerekiyor. Bu sorun çözülmezse bu kâğıtla birlikte faturayı da alarak bize başvurabiliyorsunuz. Haklı bulunursanız para iadesi, yenisi ile değişimi, bedel indirimi talep edebilirsiniz' dedi. Sakallı, cep telefonlarında sorun yaşanması durumunda ise yapılabilecekleri açıklayarak; 'Elektronik aletlere sıkıntı çıkabilir ve sizden kaynaklı olmayabilir. Bununla ilgili lüften yetkili teknik servise gidin. Başka bir yere giderseniz garanti dışı olur ve garantisi süresi her ürün için 2 yıldır' sözlerine yer verdi.

'Sim kartı takarsanız ikinci el olur'

Sakallı, bazı ürünlerin kapağı açıldığı ya da mühür ve bantlarının sökülmesi halinde cayma hakkının sona erdiğine dikkat çekerek; 'Bunlar çok istisnai şeylerdir. Ama kıyafet, ayakkabı, cep telefonunda bu tür istisnai durumlar yok. Cep telefonunda sim kartı taktığınız anda, cep telefonu artık ikinci eldir. Firma doğal olarak geri almak istemez. Bunu nasıl kanıtlayacağız? Şu anda bu durum, kanunumuzda biraz açık ve buna bir çözüm bulunamadı. Ama cep telefonunu hemen iade etmek istiyorsanız asla sim kartını takmamış olmanız gerekiyor. Kullanıcı hatasında biz, bilirkişi atıyoruz. Kullanıcı hatası olup olmadığına bilirkişi karar veriyor. Kullanıcı hatası olup olmadığını daha sonra hakem heyetinde değerlendiriyoruz. Firma hatasında paranızı geri alabilir ya da yenisi ile değişimini sağlayabilirsiniz. Burada önemli olan kullanıcı hatası olup olmamasıdır. Ama kullanıcı hatası olmadığı teknik serviste ortaya çıkması gerekiyor' dedi.

'8 bin 480 TL'ye kadar olan ürünlere bakıyoruz'

Tüketici Hakem Heyeti'nin karar süresinin 1 yıla kadar uzayabildiğini açıklayan Sakallı; 'Ama Edirne'deki hakem heyeti bu konuda biraz daha hızlıdır. 2-3 aylık süreç içerisinde çözmeye çalışıyoruz. 8 bin 480 TL'ye kadar olan ürünlere bakıyoruz. Bunun üzerindeki ürünlerde Tüketici Mahkemesi'ne gitmeniz gerekir. İnternet üzerinden her siteden alışveriş yapmaya çalışıyorsunuz. Lütfen her siteye güvenmeyin. Bazen dolandırılıyorsunuz ve bize geri dönüş yaptığınızda elimizden bir şey gelmiyor. Ne kadar sizin hakkınızı savunmaya çalışsak da herhangi bir şey elde edemiyoruz. O yüzden lütfen siteyi kontrol edin ve ona göre alışveriş yapın. Sitenin adını taratın ve şikâyet olup olmadığını inceleyin. Araştırdıktan sonra ürünü satın alın. İnternet üzerinde çok fazla dolandırıcılık var. Size fatura sunabilecek sitelerden alışveriş yapın. Asıl önemli olan fatura ve fiş, teknik servis raporu ve garanti belgesidir' ifadelerine yer verdi. Sakallı, konuşmasının sonunda soruları yanıtladı.